Ogólnopolskie Zrzeszenie Sędziów
„Sędziowie RP” w Krakowie
Aleja Powstania Warszawskiego 15
31-539 Kraków
ZrzeszenieSedziowieRP@proton.me
biuro@sedziowierp.pl
Kraków, 20 sierpnia 2024 r.
Pani Vera Jourova
Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej
cab-jourova-contact@ec.europa.eu
Szanowna Pani Przewodnicząca,
Pragniemy wyrazić nasze oburzenie i sprzeciw z powodu tendencyjnych tez inieprawdziwych informacji zawartych w Sprawozdaniu Komisji Europejskiej z dnia 24 lipca 2024r. na temat praworządności SWD (2024) 821 final – rozdział poświęcony Polscepodrozdział System Wymiaru Sprawiedliwości.
Uwagi dotyczące Krajowej Rady Sądownictwa
W raporcie wskazano, że Sejm RP przyjął ustawę mającą na celu rozwiązanie poważnych problemów związanych z kwestią niezależności Krajowej Rady Sądownictwa i przywrócenie niezależności temu organowi. Używanie jednak tego typu nomenklatury w oficjalnym dokumencie, sugerując, że tak właśnie jest, musi budzić nasz sprzeciw. Prawdą jest, że Sejm Uchwalił ustawę o zmianie Krajowej Radzie Sądownictwa (KRS), jednak w naszej ocenie wspomniana ustawa nie rozwiązuję jakichkolwiek problemów i z pewnością nie ma na celu zagwarantowania niezależności tego organu. Po pierwsze, uchwalone przepisy naruszają zasadę ochrony kadencyjności członków KRS. Po drugie, 1/3 sędziów została by w myśl tej regulacji pozbawiona biernego prawa wyborczego, co jest wyrazem jawnej dyskryminacji i pozostaje w sprzeczne z art. 14 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 21 Karty Praw Podstawowych i z art. 32 Konstytucji RP.
Nie jest prawdą, że projekt ustawy był przedmiotem uprzednich konsultacji z zainteresowanymi podmiotami. Ogólnopolskie Zrzeszenie Sędziów „Sędziowie RP” mogło wypowiedzieć się dopiero na wysłuchaniu publicznym w Sejmie mając do dyspozycji zaledwie 6 minut. System wyborów do KRS został ostatecznie tak ukształtowany, że określona grupa sędziów, mająca dane poglądy, będzie mogła wybrać wszystkich przedstawicieli do KRS, co jest sprzeczne z podstawowymi zasadami demokracji.
Nie rozumiemy sformułowania, że „zgodnie z projektem ustawy wśród nowych członków znaleźliby się przedstawiciele wszystkich szczebli sądownictwa w Polsce”. Także do tych czas było możliwe aby członkami KRS byli sędziowie ze wszystkich szczebli sądownictwa. Nie jest prawdą, że stowarzyszenia sędziów i przedstawiciele organizacji społeczeństwa obywatelskiego z zadowoleniem przyjęli cele projektu ustawy. Nasze zrzeszenie wydało jednoznacznie negatywną opinię i podtrzymało to stanowisko na dalszym etapach. Również Stowarzyszenia „Prawnicy dla Polski” wydali jednoznacznie negatywną opinie. Nasze krytyczne wobec projektu ustawy stanowisko zostało przedstawione zarówno podczas wysłuchania publicznego jak i na spotkaniu z Komisją Wenecką. Obecnie złożyliśmy wniosek do Pana Prezydenta o zawetowanie ustawy.
Zamrożenie publikacji ogłoszeń o wolnych stanowiskach w sądach powszechnych już dziś skutkuje daleko idącymi konsekwencjami. Następuje dalsze spowolnienie rozpoznawania spraw w sądach co rzutuje na funkcjonowanie całego systemu państwowego. Ze zdziwieniem odczytujemy więc, że autorzy raportu nie kwestionują tego rodzaju praktyki a afirmują legislacje polegającą na podejmowaniu uchwał sejmowych, które w polskim systemie prawnym nie rodzą żadnych skutków prawnych erga omnes.
Uwagi dotyczące Trybunału Konstytucyjnego
Formując uwagi do działalności Trybunału konstytucyjnego wskazano, że rząd złożył projekty dwóch ustaw mających na celu rozwiązanie poważnych problemów związanych z funkcjonowaniem Trybunału Konstytucyjnego.
Po pierwsze należy wskazać, że istotnie trwa spór dotyczący prawidłowości powołania trzech sędziów TK, ale wspomniane projekty ustawy, a w zasadzie projekt ustawy wprowadzającej przepisy o Trybunale Konstytucyjnym tego problemu nie rozwiązuje. Spór wokół wyboru trzech sędziów powstał w 2015 r., kiedy to ówczesna większość parlamentarna wybrała 5 sędziów „na zapas”. Uchwała Sejmu na którą powołuje się raport ma charakter polityczny i nie rodzi skutków prawnych. Już sam fakt podjęcia tej uchwały świadczy o tym, że problem trójki sędziów nie ma charakteru prawnego tylko polityczny, a uwikłanie go w rozwiązania prawne jest tylko pretekstem. Co więcej problem ten ulegnie rozwiązaniu w najbliższym czasie albowiem upłyną kadencje na jakie zostali oni powołani. Prawdziwe intencje ustawy ujawnia jednak zaproponowana zmiana polegająca na tym, że sędziowie co do których nie ma żadnego sporu będą mogli przejść w stan spoczynku, jednak wspomniani trzej sędziowie co do których istnieje rzekomy spór, w stan spoczynku nie przejdą. Nie budzi wątpliwości, że celem ustawy jest przejęcie Trybunału Konstytucyjnego przez aktualną większość parlamentarną.
Kolejną proponowaną zmianą jest stwierdzenie nieważności niektórych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, co wprost jest sprzeczne z art. 190 ust. 1 Konstytucji. Raport opisuje sytuację z wydawaniem postanowień tymczasowych i nie zauważa, że wspomniani trzej sędziowie co do których komisja ma zastrzeżenia ich nie wydawali. Rząd twierdzi, że wydawane są one bez podstawy prawnej i zapomina o art. 79 ustawy „o Trybunale Konstytucyjnym”.
Uwagi dotyczące „odwracania skutków reformy”
Raport wskazuje na odwołanie 59 prezesów sądów lub wiceprezesów, których poprzedni Minister Sprawiedliwości powołał z nadużyciem władzy. Niestety raport nie wskazuje, na czym miało polegać nadużycie władzy przez poprzedniego Ministra. Raport nie wskazuje tego, ponieważ takiego nadużycia nie było. Niestety raport milczy na temat samej procedury odwoływania prezesów i wiceprezesów sądów. Otóż zgodnie z art. 27 ustawy „prawo o ustroju sądów powszechnych” aby odwołać prezesa lub wiceprezesa to muszą zachodzić określone przesłanki materialnoprawne. W żadnym przypadku one jednak nie zachodziły. W tym procesie jedynie Minister obrażał i poniżał sędziów, a co więcej nawet naruszał wprost europejską konwencję praw człowieka, Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej i Konstytucję RP, a konkretnie art. 10 konwencji, art. 11 Karty Praw Podstawowych, art. 54 konstytucji RP (wolność wyrażania opinii) i art.11 konwencji, art. 12 Karty Praw Podstawowych, art. 58 Konstytucji RP (wolność stowarzyszania się). Wypowiedzi prasowe Prezesa i fakt jego przynależności do zrzeszenia były m. in. powodami odwołania Prezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie. Ponadto odwołanie musi być przeprowadzone w odpowiedniej procedurze tj. za zgodą kolegium sądu, a w przypadku jej braku Minister może zwrócić się do KRS o zgodę na odwołanie. Jeżeli KRS nie wyrazi sprzeciwu to można odwołać prezesa. W przypadku Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie oraz Wiceprezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie doszło do ich odwołania pomimo braku zgody kolegium. W przypadku Prezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie i Prezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu doszło do ich odwołania pomimo że w kolegium w głosowaniu brały udział nieuprawnione osoby.
Inne uwagi
Raport wskazuje na zmianę regulaminu urzędowania sądów powszechnych w celu zapewnienia, aby weryfikacja wypełniania przez sędziów wymogów wynikających z art. 19 ust. 1 TUE nie była prowadzona przez sędziów powołanych do pełnienia urzędu na wniosek KRS w składzie po marca 2018 r. Ten regulamin został wprowadzony rozporządzeniem, nie ustawą. Tak utworzony sąd nie jest więc sądem ustanowionym na podstawie ustawy, a więc nie spełnia wymogów z art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 47 Karty Praw podstawowych, art. 45 konstytucji RP. Należy również zauważyć, że ten zapis również wprost narusza zasadę niedyskryminacji z art. 14 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 21 Karty Praw Podstawowych i z art. 32 Konstytucji RP.
Prawdą jest, że powołano nowego dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, który odsunął od prowadzenia wykładów sędziów powołanych po marcu 2018r., co stanowi oczywisty przejaw dyskryminacji.
W raporcie nie uwzględniono także szeregu faktów:
Przypadków wpływania Ministra Sprawiedliwości na niezawisłość sędziowską i „zapomniano”, żeMinister Sprawiedliwości 13 grudnia 2023r. wydał instrukcję sędziom koordynatoromjakich mają udzielać informacji innym sądom i zażyczył sobie podania bezpośrednichnumerów telefonów do nich;
Marszałek Sejmu wraz z Prezesem Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SąduNajwyższego ustalali skład sądu, który ma rozpatrzeć odwołania dwóch posłów oddecyzji Marszałka sejmu o wygaszeniu ich mandatów;
Odwołania wspomnianych dwóch posłów zostały – poza trybem – przekazane wspomnianemu Prezesowi;
Przez pewien czas mieliśmy w Polsce dwóch więźniów politycznych.
Nie zakładamy złej woli Pani Komisarz, ale mamy wrażenie, że Pani oraz osoby pracujące nad raportem nie mieli dostępu do prawdziwych informacji na temat obecnej sytuacji w Polsce.W związku z powyższym nasze zrzeszenie deklaruje chęć współpracy przy kolejnych pracach dotyczących przygotowania następnych raportów na temat naszej praworządności.
Z poważaniem
W imieniu Ogólnopolskiego Zrzeszenia Sędziów
„Sędziowie RP” w Krakowie
Prezes SSA Zygmunt Drożdżejko